مرور انتقادیِ کتب نقد ادبی در زمینه آبشخورهای نقد

author

Abstract:

تقریباً همۀ مولفان کتُب نقدِ ادبی درایران ازاستاد زرینکوب تا متاخّران(شمیسا، امامی، غلامحسین­زاده، درگاهی، بشردوست، شایگان­فر و...) همه یا بخشی ازکتاب خود را به بررسی آثار، منابع و آبشخورهای «نقد ادبی درگذشته» اختصاص داده­اند. به­رغم منظرها و رویکردهای مختلف مولفان، با مقایسه و جمع­بندی مطالب این کتب درباب گذشته نقد ادبی در ایران می­توان به یک آرشیو ِمحدود و مشخص برپایه «ذخیره ذهنی مشترک» دست یافت.این آرشیو معین و در حقیقت گفتمانی با تفاوت­های نه­چندان چشمگیر، محدود است به کتبی چون «قابوس­نامه، چهارمقاله، ترجمان­البلاغه، المعجم، حدائق­السحر، معیار­الاشعار، بهارستان، یا تذکره­ها (تذکره­الشعرا، لباب­الالباب، آتشکده آذر، تذکره نصرآبادی و...) یا «نقد شاعران بر یکدیگر که عمدتا بر پایه تفاخر، رقابت، حسادت و یا تعارفات» رقم خورده است مانند ستایش شهید و رودکی از شعر یکدیگر یا جدال لفظی و مقابلۀ عنصری  با غضائری یا طعن فلان شاعر بر دیگری. مولفان درباب دسته­بندی و گونه­شناسی انواع نقد درگذشته نیز غالبا به رویّه مشابهی عمل کرده­اند و به نقدهای «لفظی و لغوی، بلاغی، شکلی/ صوری، سرقات ادبی و توارد، نقد ذوقی و فنی» اشاره کرده­اند. درباب تعلیل بی­رمق بودن و فقر نقدِ ادبی درگذشته نیز با استدلال­ها و دلایل مشابهی مانند طرح نظریه­های «معطوف به استبداد ایرانی( قاضی مرادی و سیف و ...)، انسداد و انحطاط، فروکش­کردن خردگرایی، طرد گفت­وگومندی، رواج بینش اشعری­گری، رونق تصوف و تفکر شاعرانه و بینش شهودی» مواجه می­شویم. دراین مقاله می­کوشیم تا از رهگذر نقد مبانی و مفروضات و قراردادهای نانوشتۀ این کتب و پیش­کشیدن تاملات انتقادی کتب نقد و نظریه ادبی غربی و نوع مواجهه غربی­ها با میراث خود و مقایسه­اش با مواجهه منتقدان ما با نقدِ ادبی به مثابه امری تک­افتاده، به نقد این آرشیو بپردازیم. تاریخ نظریه و نقد ادبی غربی از یونان تا اکنون، گواه حرکت کوچگرانه و انتقالِ استعاری نظریه­ها و مفاهیم از حوزه­ای به حوزه­ای دیگراست. توجه به متون کلامی- فلسفی، اصولی، تفسیری، عرفانی به­مثابه دستگاه­های فکری­ای که به مقولاتی چون « معنا، لفظ، زبان، زمان، فهم، تاویل، نص، تمثیل، تجربه، وجود، جمال، معرفت، اخلاق و سیاست» پرداخته­اند می­تواند فضاهای جدیدی را بگشاید و شبکه­ گسترده نقد را  به مثابه کنشی فرهنگی و تاریخی بازنماید.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تاریخ نقد ادبی معاصر در ترازوی نقد

نقد ادبی در سال­های اخیر با اقبال فراوانی از سوی پژوهشگران مواجه گردیده است. جدای از انبوه کسانی که نقد آثار ادبی را رسالت و خویشکاری خود ساخته، آثار متعددی در نقد آثار شاعران و نویسندگان آفریده­اند، برخی دیگر از پژوهشگران معاصر به مباحث پیرامونی نقد ادبی چون جامعه شناسی نقد توجّه کرده، به نقد و مباحث آن پرداخته­اند؛ تاریخ نقد ادبی یکی از این مباحث پیرامونی است که درچند دهۀ گذشته نگاه بسیاری از ...

full text

نقد ترجمة ادبی از دیدگاه تحلیل گفتمان انتقادی

این مقاله در چارچوب روییل گفتمانِ انتقادی به نقد ترجمۀادبی میپردازد.تحلیل گفتمانِ انتقادی رویی به مطالعة متن‌ی از ی درنظر می‌گیرد و می‌یربناهای ایدئولوژیطبیعی جلوه داده شده‌ین رویمطالعات ترجمه زمینۀ تازه‌ای را به‌وجود می‌مبدأ و متنِ مقصدمی‌تواند با نگاهی نو مورد نقد قرار ‌گیرد. به‌منظور معرفی این تعامل، در ای""، با بهره‌گیری از روش‌های تحلیل گفتمان انتقادی، مورد بررسی قرار می‌گیرد. نتایج نشان می‌ی...

full text

تحلیل انتقادی کتاب نقد ادبی اثر نعیم عموری

نقد کتاب‌‌های دانشگاهی از مهم‌‌ترین روش‌ها برای بررسی میزان کارآمدی آن‌‌هاست که مزایا و معایب آن‌‌ها را بر‌‌می‌‌شمرد و بدین طریق راه را برای تمامی کسانی که قصد نویسندگی در حوزه‌‌ای مشخص دارند هموار می‌‌کند. کتاب نقد ادبی اثر «نعیم عموری» سعی دارد که مکاتب و روش‌‌های نقد ادبی را به دانشجویان زبان و ادبیات عربی معرفی کند. این مقاله به روش توصیفی ـ تحلیلی و آماری درپی آن است تا کتاب حاضر ...

full text

تراز ادبی متن (پیشنهادی در نقد ادبی)

مقالة ‌حاضر کوششی است در راستای پیشنهاد یک شیوة ‌نقد بر اساس معیارهای محسوس و سنجش پذیر. زبان ادبی از دیدگاه شکل‌گرایان، نشان دهندة ‌نقش‌ خاصی از زبان است که توسط عناصر شکلی برجسته شده است. بر این اساس به نظر می‌رسد تمام عناصر این‌گونه از زبان قابل شناخت و توصیف‌‌پذیر باشند. برای تعیین ادبیّت یک متن، نخست باید عناصر شکلی آن را مشخص کرد و برشمرد. سپس با توجّه به فاصلة ‌این عناصر از زبان خودکار، تر...

full text

نقد استعاره تمثیلیه در کتب بلاغی

در باب استعاره و صورت‌های گوناگون آن، در کتب بلاغت بحث‌ها و نکته‌ها آورده‌اند و از دیدگاههای مختلف استعاره را تقسیم بندی کرده‌اند. یکی از بحث انگیزترین مباحث، موضوع استعاره تمثیلیه است که گاهی با عنوان‌های استعاره مرکب و مجاز مرکّب بالکنایه نیز تعریف شده است. در بسیاری از این کتاب‌ها، این سه موضوع تحت عنوان یک تعریف آمده و شواهد مشترکی برای آن ذکر کرده‌اند؛ امّا با غور در این کتاب‌ها و با دقّت نظر...

full text

« نقد نقّادان ادبی»

نقد بر پایه‎ی‎ معناشناسی و پذیرش چندگانگی معنا باعث پیوند ذهن خواننده با ابعاد مختلف زیبایی‎شناسی متن می‎گردد؛ این درک درست از متن، خواننده را ترغیب می‎کند تا بیشتر بخواند و بیشتر لذّت ببرد، خوانشِ بیشتر نیز فرآیندی است دو سویه بین نویسنده و خواننده که نتیجه‎ی‎ آن جامعه‎ای‎‎ با فرهنگ بالاست که درست می‎اندیشد و نقد می‎پذیرد. در مقابل این نوع نگرش جدید، سنّت‎های ادبی در پی مطلق گرایی معنا هستند، نگا...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 9  issue 1

pages  197- 219

publication date 2019-06-17

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023